Portal Polskiego Radia SA
słuchaj
shopping_cart
Polskie Radio
Section05

Dorota Truszczak

Kulkologia, czyli archeologia powstania styczniowego

Miejsce odlewu naboi na polu historycznej bitwy, przemieszczanie się żołnierzy podczas walki, rodzaje broni nieznane w dotychczasowych źródłach historycznych - to pozwalają odtworzyć archeologia wojny i archeologia pól bitewnych: dziedziny, które narodziły się w XIX wieku w USA. Przyniosły one spektakularne wyniki, jak np. w badaniu miejsc bitew z czasów wojny secesyjnej. Analiza śladów na znalezionych tam pociskach pozwoliła prześledzić ruchy pojedynczych żołnierzy. Zobacz więcej na temat:  Powstanie Styczniowe archeologia historia Polski broń

Człowiek formatu prezydenckiego. Rzecz o kpt. Włodzimierzu Marszewskim

Włodzimierz Marszewski (1891-1948) był uczestnikiem I wojny światowej; pełnił również służbę w Błękitnej Armii gen. Józefa Hallera we Francji oraz kierował działalnością konspiracyjną polskiego podziemia. Leszek Żebrowski, autor tekstu o Narodowym Zjednoczeniu Wojskowym, opisując działalność konspiracyjną kpt. Marszewskiego, określił go mianem "człowieka formatu prezydenckiego". Zobacz więcej na temat:  historia Polski Jan Żaryn II wojna światowa Historia - ludzie

Socjaliści i narodowcy. Dwie odpowiedzi Polaków na carską dominację w Królestwie Polskim

Kiedy w 1879 roku powstała "Narodna Wola", rosyjska organizacja rewolucyjna dążąca do obalenia caratu, Józef Piłsudski miał 12 lat. Dwa lata później, 13 marca 1881 roku, w wyniku zamachu narodników zginął od bomby rzuconej przez Polaka Ignacego Hryniewieckiego car Aleksander II. W 1885 roku przyszły marszałek podjął studia medyczne na Uniwersytecie w Charkowie i znalazł się w orbicie wpływów "Narodnej Woli". Zobacz więcej na temat:  Andrzej Nowak historia Polski Józef Piłsudski Roman Dmowski

Rusyfikacja i represje w Królestwie Polskim po powstaniu styczniowym

Rusyfikacja i represje wobec mieszkańców Królestwa Polskiego i ziem zaboru rosyjskiego po powstaniu styczniowym (1863-64 roku) oraz minimalizm pozytywistów. O tym mówiliśmy w dwudziestej piątej odsłonie "Historii Żywej" poświęconej przez najbliższe miesiące wielowiekowym relacjom Polski z naszym wschodnim sąsiadem: od Rusi po Rosję. Zobacz więcej na temat:  Andrzej Nowak historia Polski Rosja Powstanie Styczniowe

Powstanie styczniowe. Ostatni zryw Rzeczypospolitej "Trojga Narodów"

"Za wszystkie męki Polski, męki Litwy, w imieniu wszystkich naszej Rusi mąk, do bitwy bracia, do śmiertelnej bitwy. Zwyciężym, jeśli nie opuścim rąk" - śpiewali przy ogniskach, w obozowiskach uczestnicy powstania styczniowego skierowanego przeciwko Imperium Rosyjskiemu. Ten zryw jest uważany za najdłużej trwający i najbardziej masowy ruch niepodległościowy w XIX wieku. I także bardzo krwawo stłumiony. Zobacz więcej na temat:  Andrzej Nowak historia Polski Powstanie Styczniowe

Uroczystości pogrzebowe polskich i litewskich żołnierzy w Jewiu

Na Litwie, w kościele pw. św. Anny w Jewiu (Vievis), pod koniec stycznia odbyły się uroczystości pogrzebowe polskich i litewskich żołnierzy, których szczątki odnalazł zespół Biura Poszukiwań i Identyfikacji IPN. Wspólna mogiła żołnierzy, którzy zginęli w jednej z ostatnich walk w czasie konfliktu polsko-litewskiego, w latach 1919-1920, znajdowała się w lesie w pobliżu miejscowości Zawiasy. Zobacz więcej na temat:  historia Polski Instytut Pamięci Narodowej IPN Litwa

Jaki wpływ na działania Narodowej Demokracji miała myśl romantyczna?

Czy ideały romantyczne były ideą założycielską, kontynuowaną w dalszym działaniu środowiska narodowodemokratycznego począwszy od Ligi Polskiej z lat 80 XIX stulecia? Dwudziestowieczny emigrant Wojciech Wasiutyński uważał, że "Jeżeli Dmowski podpisał Traktat Wersalski, przywracający Polsce niepodległość, to dlatego, że był tym, który umiał znaleźć drogę dla narodu poza ugodą i poza powstaniem". Zobacz więcej na temat:  historia Polski Jan Żaryn Roman Dmowski romantyzm liga polska Adam Mickiewicz

Spór o politykę margrabiego Aleksandra Wielopolskiego

Nowy car Rosji Aleksander II, 22 maja 1856 roku, odwiedził Warszawę. Władca był witany serdecznymi radosnymi okrzykami; zapewne mieszkańcy stolicy reagowali w ten sposób na reformy i odwilż. Car jednak podczas tej samej wizyty powiedział wprost, że Polska nie może liczyć na niepodległość. Swoją politykę rosyjski monarcha realizował za posrednictwem Aleksandra Wielopolskiego, którego do dziś jedni uważają za realistę, a inni za zdrajcę ideałów niepodległości. Zobacz więcej na temat:  historia Polski Aleksander II Andrzej Nowak

Polski bohater operacji "Pochodnia". Opowieść o Mieczysławie Słowikowskim

W Maroku odsłonięto mural poświęcony majorowi Mieczysławowi Słowikowskiemu ps. Rygor. Malowidło przypomina o operacji "Torch" (Pochodnia) - zakończonym sukcesem lądowaniu amerykańskich i brytyjskich wojsk w Maroku i Algierii 8 listopada 1942 roku - oraz o roli, jaką Polak odegrał w tej historii. To dzięki pracy kierowanej przez niego agencji wywiadowczej aliancka ofensywa zakończyła się powodzeniem w dość krótkim czasie. Zobacz więcej na temat:  historia Polski II wojna światowa Historia - ludzie

Konspiracje i myśl Wielkiej Emigracji. Polacy pragną odzyskania niepodległości

- Rosja znalazła się na przeciwnym biegunie schematu ideowego, w którym Polska równała się wolność, a Rosja równała się jądro ciemności - mówił w Programie 1 Polskiego Radia prof. Andrzej Nowak. W "Historii żywej" rozmawialiśmy o latach 1832-1855, które charakteryzowały rosyjskie represje, polskie konspiracje i myśl Wielkiej Emigracji po upadku powstania listopadowego aż do śmierci cara Mikołaja I. Zobacz więcej na temat:  powstanie listopadowe Adam Jerzy Czartoryski Mikołaj I

Żuawi śmierci - elitarna jednostka powstania styczniowego

Na początku było ich ponad stu pięćdziesięciu, może dwustu. Niebawem ich liczba wzrosła dwukrotnie. Wszyscy wyszkoleni i wyposażeni w broń palną, co było w tamtym czasie rzadkością. Żuawi śmierci zyskali miano komandosów powstania styczniowego. Odziana w czarne mundury z białym krzyżem formacja była postrachem Rosjan między lutym a marcem 1863 roku. Zobacz więcej na temat:  Powstanie Styczniowe historia Polski Historia - ludzie

Powstanie listopadowe i wojna 1831 roku. Jak do nich doszło?

Noc listopadowa, powstańcza gorączka, potem regularna wojna między Polską a Rosją, czyli powstanie listopadowe i wojna 1831 roku. Dlaczego trwająca prawie rok insurekcja upadła 21 października 1831 roku wraz z kapitulacją twierdzy Zamość? Czy zryw musiał się zakończyć klęską, represjami, ograniczeniem autonomii Królestwa Polskiego? Zobacz więcej na temat:  historia Polski Powstanie Styczniowe Andrzej Nowak Rosja Europa