Portal Polskiego Radia SA
słuchaj
shopping_cart
Polskie Radio
Section05
Magdalena Okraska

Linia horyzontu za każdym razem inna

Podobno każdy z nas ma w życiu tylko jeden jedyny, najważniejszy krajobraz. Przechowuje go w sobie i pamięta, nawet jeśli minęło pięćdziesiąt lat. To tak jak z zapachami – nie czuliśmy czegoś od lat, zapomnieliśmy już nawet, że taki zapach istnieje, a potem nagle przechodzimy obok torów kolejowych, wchodzimy do izby w skansenie, otwieramy słoik konfitur czy mijamy spryskaną perfumami kobietę, i czujemy go, czujemy ten właśnie należący do innego porządku aromat. Wszystkie zapadki w mózgu trafiają na swoje miejsce. Następuje zagięcie czasoprzestrzeni: jesteśmy jednocześnie tutaj i „tam”. Zobacz więcej na temat:  folklor folk kultura ludowa felieton KULTURA tradycja

Szkielety

Każda miejscowość ma swój szkielet – niedokończoną, czekającą latami na ostatnie budowlane szlify konstrukcję. Czasami to piętrowy dom jednorodzinny, w którym już-już miała zamieszkać młoda para, ale coś złego się wydarzyło. Czasami czekał tylko na oszklenie, i nie doczekał się – puste otwory okienne zieją od kilku dekad w nieotynkowanym pustaku. Czasami zabrakło pieniędzy, inny razem woli lub chęci. Zobacz więcej na temat:  folklor folk kultura ludowa felieton KULTURA karnawał tradycja wiosna

Zima płonie

Zwyczaj topienia marzanny ma swoje korzenie w pogańskim obrzędzie – jak wiele wydarzeń z polskiego roku obrzędowego. Wykonaną domorosłymi sposobami, wypchaną słomą (by dobrze chwytała ogień) kukłę kobiety w pstrokatym stroju, niosło się w korowodzie nad rzekę lub strumyk, i paliło nad wodą w trakcie święta Jarego. Kukła symbolizowała boginię. Zgodnie z opisanymi przez Jamesa Frazera zasadami magii sympatycznej wierzono, że zabicie postaci przedstawiającej boginię śmierci spowoduje jednocześnie usunięcie efektów przez nią wywołanych (zimy) i nadejście wiosny. Zobacz więcej na temat:  folklor folk kultura ludowa felieton KULTURA karnawał tradycja wiosna

Świat na opak

Karnawał to w każdej kulturze zawieszenie, a nawet odwrócenie obowiązującego porządku. Na jakiś krótki, ale intensywny czas – kilka dni, czasem nawet tygodni – zastany, codzienny świat się odwraca. W karnawale wykorzystywane potem przez liberałów hasło „każdy może być każdym”, „możesz być kim chcesz”, nabierało prawdziwego sensu. Żebrak przebierał się za króla, a chłop za babę. Następowało całkowite odwrócenie porządków, wcielenie w postać szczególną, ale bardzo odległą od własnej. Zobacz więcej na temat:  folklor folk kultura ludowa felieton KULTURA karnawał tradycja

Dlaczego nie nosimy stroju ludowego?

Obecność w Polsce sporej społeczności ukraińskiej pozwoliła nam obcować w przestrzeni miejskiej z innym językiem i zwyczajami. Kilka tygodni temu, spacerując w Krakowie, zauważyłam parę Ukraińców, mężczyznę i kobietę, idących na ślub. Mieli eleganckie stroje „na dole” (spódnica od garsonki, spodnie od garnituru), nieśli prezenty i bukiety kwiatów. Na górnych połowach ciała mieli za to pięknie wyprasowane tradycyjne koszule – wyszywanki. Zobacz więcej na temat:  folklor folk kultura ludowa felieton KULTURA