81 lat temu, 13 kwietnia 1943 roku, Niemcy ogłosili światu odnalezienie masowych grobów polskich jeńców w lesie katyńskim. Zbrodnia dokonana trzy lata wcześniej przez sowiecką policję polityczną - NKWD – była zaplanowanym i precyzyjnie przeprowadzonym mordem na elitach II Rzeczypospolitej.
Wiosną 1940 roku Sowieci zgładzili strzałem w tył głowy ok. 22 tys. polskich oficerów, funkcjonariuszy Policji Państwowej, Korpusu Ochrony Pogranicza, Straży Granicznej, duchownych, prawników, ludzi wykształconych i zasłużonych dla kraju.
Dla Józefa Stalina, który we wrześniu 1939 roku w porozumieniu z Adolfem Hitlerem napadł zbrojnie na II RP, priorytetem było zniszczenie polskiej państwowości. Stąd decyzja o "likwidacji" polskich elit przetrzymywanych w trzech specjalnych obozach NKWD – w Kozielsku, Ostaszkowie i Starobielsku – oraz więzieniach zlokalizowanych na okupowanych przez Sowietów ziemiach II RP.
Decyzja ta zapadła 5 marca 1940 roku, gdy Biuro Polityczne Komitetu Centralnego Wszechzwiązkowej Komunistycznej Partii (bolszewików) wydało uchwałę, akceptującą tajny wniosek szefa NKWD Ławrientija Berii o zamordowanie przetrzymywanych polskich jeńców i więźniów.
Szef tajnej policji politycznej swoją propozycję argumentował tym, że "wszyscy oni są zawziętymi wrogami władzy sowieckiej, pełnymi nienawiści do ustroju sowieckiego" oraz, że "każdy z nich tylko czeka na uwolnienie, aby mieć możliwość aktywnego włączenia się do walki przeciwko władzy radzieckiej".
Kliknij w obrazek, wejdź na strony serwisu specjalnego i dowiedz się więcej o zbrodni katyńskiej:
Dokument ten jest jedynym źródłem, z którego dowiadujemy się o motywach, jakimi kierowali się Sowieci, dokonując zbrodni katyńskiej. Do dziś historycy i badacze zastanawiają się, czy istniały inne powody, które wpłynęły na podjęcie decyzji o zamordowaniu ponad 20 tys. polskich obywateli.
Jedna z teorii głosi, że zbrodnia katyńska była zemstą Moskwy za porażkę poniesioną w czasie wojny polsko-bolszewickiej w 1920 roku. Do hipotezy tej odniósł się prezydent RP Lech Kaczyński w swojej przemowie wygłoszonej podczas obchodów 70. rocznicy wybuchu II wojny światowej.
17:58 westerplatte 1 IX 2009 Lech Kaczyński.mp3 Przemówienie prezydenta RP Lecha Kaczyńskiego podczas uroczystości z okazji 70. rocznicy wybuchu II wojny światowej. Westerplatte, 1 września 2009. Fragment audycji autorstwa Daniela Wydrycha (PR, 01.09.2009)
- Dlaczego na kilkadziesiąt tysięcy oficerów wydano taki wyrok? To był efekt zemsty. Tak, to miała być zemsta za rok 1920, za to, że Polska zdołała wtedy odeprzeć agresję - mówił 1 września 2009 roku na Westerplatte Lech Kaczyński.
Kliknij w obrazek i dowiedz się, jak przebiegała wojna polsko-bolszewicka:
Wojna polsko-bolszewicka
Konflikt polsko-bolszewicki wybuchł niedługo po zakończeniu I wojny światowej. Polska odzyskała niepodległość 11 listopada 1918 roku, ale nie wiadomo było, w jakich granicach mieścić się będzie młode państwo. Największą niewiadomą stanowiła granica wschodnia. Rosja pogrążona była w wojnie domowej, a władzy bolszewików nie uznawały rządy zachodnie. O to, jak daleko na wschód rozciągać się będzie państwo polskie, trzeba było zawalczyć z bronią w ręku.
Polska, wykorzystując trudną sytuację wewnętrzną Rosji, zajmowała kolejne wschodnie tereny przedrozbiorowej Rzeczypospolitej, ale w 1920 roku bolszewicy zdołali opanować sytuację w kraju i przejść do działań ofensywnych. Komuniści z Włodzimierzem Leninem na czele chcieli "po trupie białej Polski" rozszerzyć rewolucję proletariacką na całą Europę.
Jednak wielka ofensywa Armii Czerwonej przeprowadzona latem 1920 roku zatrzymała się na Wiśle. Porażka poniesiona przez bolszewików w Bitwie Warszawskiej przekreśliła ich imperialne zamiary, a wrześniowa Bitwa Niemeńska zmusiła do zakończenia wojny. Traktat ryski podpisany w marcu 1921 roku na kilkanaście lat ustalił wschodnią granicę II RP.
- Sowieci nigdy nie zapomnieli tego, jak, podobno niezwyciężona, robotniczo-chłopska Armia Czerwona poległa. Być może zbrodnia katyńska była zemstą za to, że Polacy dali odpór Armii Czerwonej, nie poddali się i walczyli do końca - powiedział portalowi PolskieRadio.pl dr Bartłomiej Bydoń z Muzeum Katyńskiego w Warszawie.
Porażka z roku 1920 roku to również jeden z najbardziej wstydliwych epizodów w karierze Józefa Stalina. Przyszły dyktator jako ówczesny komisarz Frontu Południowo-Zachodniego zdołał przekonać dowódcę tej jednostki, aby wbrew rozkazom nie wspierać, idącego na Warszawę Michaiła Tuchaczewskiego. Ambicje Stalina, który marzył o zdobyciu Lwowa, przesądziły o porażce przemęczonych żołnierzy Armii Czerwonej pod Warszawą.
***
Moskwa niemal do końca istnienia ZSRR utrzymywała, że zbrodni katyńskiej dokonali Niemcy. Dopiero w 1990 roku rosyjska agencja TASS opublikowała oficjalny komunikat władz radzieckich, w którym potwierdzono odpowiedzialność NKWD za zbrodnię dokonaną wiosną 1940 roku, a prokuratura generalna ZSRR wszczęła oficjalne śledztwo w tej sprawie. Prezydent ZSRR, Michaił Gorbaczow, przekazał wówczas prezydentowi RP Wojciechowi Jaruzelskiemu pierwszy pakiet dokumentów dotyczących losów polskich jeńców.
Równocześnie jednak Kreml czynił starania o nagłośnienie krzywd doznanych przez bolszewików ze strony polskiej, aby zrównoważyć zbrodnię katyńską, do której oficjalnie się przyznano. Wówczas rosyjska propaganda zaczęła rozpowszechniać informacje o rzekomym mordowaniu dziesiątek tysięcy sowieckich jeńców wojennych, którzy trafili do polskiej niewoli w 1920 roku. Rzeczywiście, w polskiej obozach jenieckich zmarło kilkanaście tysięcy żołnierzy, ale ze względu na złe warunki sanitarne i szerzenie się chorób zakaźnych, nie zaś z powodu decyzji władz państwowych.
th
