Historia

Promienie Roentgena podstawą diagnostyki lekarskiej

Ostatnia aktualizacja: 08.11.2023 05:30
128 lat temu, 8 listopada 1895 roku, niemiecki fizyk Wilhelm Conrad Roentgen rozpoczął obserwację promieniowania, które w nomenklaturze lekarskiej i naukowej, w zależności od użycia i geografii świata, nazywane są jako promieniowanie rentgenowskie, promieniowanie rtg, promieniowanie X, promienie X, promieniowanie Roentgena.
Wilhelm Roentgen w 1901 roku
Wilhelm Roentgen w 1901 rokuFoto: Wikipedia/domena publiczna

Zdjęcia rentgenowskie

W skrócie jest to rodzaj promieniowania elektromagnetycznego, które jest generowane podczas wyhamowywania elektronów. Co istotne, to długość fali mieści się w zakresie od ok. 10 pikometrów do 10 nanometrów. Jeszcze innym obrazowaniem tego zjawiska jest stwierdzenie, że w widmie fal elektromagnetycznych promieniowanie rentgenowskie znajduje się za nadfioletem, pokrywając się z zakresem promieniowania gamma. My zwykli laicy natomiast stykamy się z efektem tego promieniowania pod postacią zdjęć rentgenowskich, kiedy np. oglądamy stan naszych płuc lub stan kości po złamaniu kończyny.

Kariera naukowa

Urodzony w Lennep, położonym między Essen i Kolonią niewielkim mieście, pod koniec marca 1845 roku, w wieku trzech lat, przeprowadził się wraz z rodziną do Apeldoorn w Holandii. Studia inżynieryjne rozpoczął więc na Uniwersytecie w Utrechcie, ale skończył je na Politechnice Federalnej w Zurychu w Szwajcarii. Tam też otrzymał tytuł doktora w 1869 roku. Po przeniesieniu się na Uniwersytet w Strasburgu wykładał tam od 1874 roku, by rok później zostać profesorem Akademii Rolniczej w Hohenheim (dzielnica Stuttgartu). Kolejnym naukowym krokiem było w 1888 mianowanie na profesora na katedrze fizyki Uniwersytetu Juliusza i Maksymiliana w Würzburgu (położonym między Norymbergą a Frankfurtem nad Menem). Po dwóch latach przeniósł się na Uniwersytet Ludwika i Maksymiliana w Monachium. Tam pozostał już do końca życia. Zmarł w lutym 1923 roku.

Nobel w dziedzinie fizyki

Warto dodać, że Wilhelm Roentgen został w 1901 roku pierwszym laureatem Nagrody Nobla w dziedzinie fizyki, a uzasadnienie tejże brzmiało: "w uznaniu zasług, które oddał przez odkrycie promieni nazwanych jego nazwiskiem". Co ciekawe, został również laureatem Medalu Rumforda - szeroko uznawane i cenione wyróżnienie, a przyznawane od roku 1800 przez Royal Society (Towarzystwo Królewskie w Londynie) w uznaniu zasług za niedawne odkrycia o doniosłym znaczeniu dla dobra ludzkości, co ciekawe głównie zorientowane w kierunku termicznych lub optycznych właściwości materii. Istotne jest też to, że jest przyznawane naukowcom pracującym w Europie, a sam medal jest wręczany z nagrodą pieniężną, ufundowaną przez Benjamina Thompsona, znanego jako hrabia Rumford właśnie (stąd nazwa medalu), po jego darowiźnie na rzecz stowarzyszenia w roku 1796.


Posłuchaj
08:38 Roentgen___122_01_iv.mp3 Wilhelm Conrad Roentgen - audycja z cyklu "Szkiełko i oko". (PR, 9.01.2001)

 

Warto wiedzieć, że odkryte w 1895 roku promienie zostały nazwane właśnie od nazwiska odkrywcy, a odbyło się to na wniosek histologa Alberta Koellikera. Co ciekawe, pierwsze zdjęcie rentgenowskie zostało wykonane kilka tygodni po odkryciu promieniowania i był to szkielet dłoni jego żony z wyraźnie widocznym pierścieniem na jednym z palców. W wielu krajach promienie rentgenowskie nazywane są promieniami X, a w języku angielskim X-rays. Znaczące jest też i to, że na jego cześć nazwano jego nazwiskiem jednostkę dawki promieniowania jonizującego, a samo urządzenie wykorzystujące to promieniowanie do robienia zdjęć służących prześwietleniom potocznie nazwano właśnie "rentgenem".

PP

Czytaj także

Kazimierz Funk w Google Doodle. 140. rocznica urodzin wybitnego polskiego uczonego

Ostatnia aktualizacja: 23.02.2024 05:35
23 lutego 1884 roku w Warszawie urodził się Kazimierz Funk – światowej sławy twórca nauki o witaminach, a także autor samego terminu "witamina".
rozwiń zwiń
Czytaj także

Zygmunt Wróblewski. Pierwszy skroplił tlen

Ostatnia aktualizacja: 28.10.2023 05:55
Druga połowa XIX wieku to owocny czas w polskiej nauce. Pracę rozpoczynała wówczas Maria Skłodowska-Curie, zaś w Krakowie dwóch wybitnych profesorów dokonało czegoś, co nie udało się ich zachodnim kolegom.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Nagroda Nobla za strukturę DNA

Ostatnia aktualizacja: 28.02.2023 05:30
70 lat temu, 28 lutego 1953 roku, Amerykanin James Watson i Brytyjczyk Francis Crick ogłosili, że na podstawie rentgenogramów odkryli strukturę DNA.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Piorun w butelce. Jak Benjamin Franklin ujarzmiał elektryczność

Ostatnia aktualizacja: 15.06.2024 05:55
– Elektryczności i związanych z nią zjawisk nie rozumieli nawet ci, którzy zajmowali się tym tematem. I nagle pojawił się Benjamin Franklin – mówił w Polskim Radiu Marek Bielski, publicysta zajmujący się historią nauki.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Techniki jądrowe i zastosowanie promieniowania w medycynie

Ostatnia aktualizacja: 17.08.2023 21:33
Przez lata było popularne myślenie, że promieniowanie czy substancje promieniotwórcze działają na człowieka wyłącznie w szkodliwy sposób. Najlepszym dowodem na to, że takie twierdzenie mija się z prawdą, jest medycyna nuklearna, która zarazem stanowi jedną z najdynamiczniej rozwijających się specjalności medycznych. 
rozwiń zwiń
Czytaj także

Streptomycyna - antybiotyk wynaleziony przez Alberta Schatza

Ostatnia aktualizacja: 19.10.2023 05:30
80 lat temu, 19 października 1943 roku, Amerykanin Albert Schatz odkrył w laboratoriach Selmana Waksmana na Uniwersytecie Rutgera jeden z ważniejszych antybiotyków do leczenia gruźlicy - streptomycynę.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Radon to nie rad. Co ten gaz ma wspólnego z Marią Skłodowską-Curie?

Ostatnia aktualizacja: 07.11.2023 18:30
W dniu urodzin Marii Skłodowskiej-Curie obchodzimy Europejski Dzień Radonu. - Radon to radioaktywny gaz szlachetny, który występuje w powietrzu, w glebie i w wodzie - mówi Zuzanna Podgórska ze Stowarzyszenia Rzecznicy Nauki. - W niewielkich stężeniach nie stanowi problemu, ale gdy skumuluje się w zamkniętym pomieszczeniu może być szkodliwy dla organizmu. 
rozwiń zwiń