Johann Wolfgang Goethe. U progu romantyzmu

– Kiedy rozpoczął się niemiecki romantyzm, Goethe był wobec niego szalenie krytyczny – podkreślał teatrolog dr Tomasz Kubikowski. – Sławne jest jego powiedzenie, że sztukę dzielimy na zdrową i chorą. Zdrową sztukę nazywamy klasycystyczną, a chorą - romantyczną.

Johann Wolfgang Goethe, aut. Johann Heinrich Wilhelm Tischbein, Rzym (1787 rok)

Foto: Wikipedia/domena publiczna

22 marca 1832 roku zmarł Johann Wolfgang Goethe, niemiecki poeta, główny przedstawiciel okresu zwanego czasem "Burzy i Naporu", który poprzedzał epokę romantyzmu.

Teatr

Goethe już w dzieciństwie zafascynował się teatrem. W jego domu rodzinnym wystawiano co roku teatr lalek, co miało niemały wpływ na jego późniejszą działalność. W latach 1791-1817 kierował teatrem oraz wszystkimi instytucjami oświatowo-kulturalnymi Weimaru. Ustąpił ze stanowiska, kiedy jedna z jego aktorek wprowadziła na scenę psa. Dla Goethego było to pogwałcenie kanonicznych zasad teatru.

– Goethe stworzył pewną rzeczywiście wyrazistą i utrzymującą się po jego śmierci szkołę aktorstwa – mówił teatrolog dr Tomasz Kubikowski w audycji "Biografie niezwykłe" z 2001 roku. – Łatwo było odróżnić aktorów o szlifie weimarskim od aktorów ukształtowanych w innych stolicach teatralnych Niemiec.

Posłuchaj

14:46 Johan Wolfgang Goethe_Biografie niezwykłe.mp3 Fascynujące życie Johana Wolfganga Goethego – mówi teatrolog dr Tomasz Kubikowski, aud. Iwony Malinowskiej z cyklu "Biografie niezwykłe". (PR, 27.11.2001)

"Faust"

– "Faust" był przedziwnym dramatem, który powstawał przez 60 lat, co się zresztą odbija się w bogactwie tego dzieła – podkreślał dr Tomasz Kubikowski. – Prawdopodobnie najwcześniejsze partie tego dramatu Goethe napisał w wieku lat dwudziestu.

To właśnie w tamtym okresie pisarz wyrwał się z domu i pojechał na studia prawnicze do Lipska. Czas ten przypłacił jednak załamaniem nerwowym. "Fausta" zakończył dopiero u kresu życia. Dramat ten jest najwybitniejszym z dzieł Goethego, choć jego obszerność powoduje, że uznaje się je za niesceniczne.

Posłuchaj

13:42 Goethe_Powinowactwo z wyboru.mp3 Johann Wolfgang Goethe "Powinowactwo z wyboru" – o książce mówi krytyk literacki, prof. Stefan Treugutt, aud. Andrzeja Wiktora Piotrowskiego z cyklu "Dialogi o arcydziełach". (PR, 9.04.1989)

Goethe a jego bohaterowie

W swojej twórczości często nawiązywał do historii własnych niespełnionych miłości. W wieku 22 lat był zakochany w młodszej o trzy lata Charlotcie Buff, którą uczynił bohaterką swojej książki "Cierpienia młodego Wertera". Stał się dla ówczesnych europejskich pisarzy uosobieniem epoki, choć sam nie był twórcą romantycznym. Przez jego dom przewijały się tłumy gości. Wśród nich znalazł się nawet polski romantyk Adam Mickiewicz.

– W jego biografii jest tak naprawdę kilka biografii i tak chyba należy na to wszystko patrzeć – zaznaczył dr Tomasz Kubikowski. – Pisarz był jest ten wyniosłym, oschłym olimpijczykiem, który królował na swoim tronie w Weimarze. Pół Europy starało się o audiencję u niego – dodał.

mb