Fryderyk Nietzsche – źle wykorzystany geniusz Mówi się, że jego filozofia stanowiła podstawy koncepcji nazistowskich. Dziś wiemy, że ideologiczne interpretacje myśli Nietzschego przekłamywały jego filozofię. Zobacz więcej na temat: Fryderyk Nietzsche HISTORIA Niemcy HISTORIA
Cywilizacja, czyli pojęciowy chaos Termin "cywilizacja" bywa rozumiany tak rozmaicie, że niemożliwe wydaje się ustalenie czegoś, co byłoby wspólne dla rozmaitych koncepcji. Po tym chaosie znaczeń błądziliśmy w "Rachunku myśli" (24.08) z dr. Bartoszem Działoszyńskim z Uniwersytetu Warszawskiego. Zobacz więcej na temat: cywilizacja Uniwersytet Warszawski Michał Nowak
Między herezją a wiarą. Simone Weil – "Sokrates naszych czasów" 24 sierpnia 1943 roku zmarła Simone Weil, myślicielka religijna i społeczna, mistyczka. – Pojmowała chrześcijaństwo mocno w duchu "Kazania na górze", a stąd zawsze brali się heretycy – mówił o niej w Polskim Radiu prof. Zbigniew Mikołejko. Zobacz więcej na temat: Czesław Miłosz Józef Czapski Simone Weil chrześcijaństwo
Jorge Luis Borges. "Raj będzie rodzajem biblioteki" 125 lat temu, 24 sierpnia 1899 roku, urodził się w Buenos Aires w Argentynie jeden z najbardziej wpływowych i fascynujących pisarzy XX wieku - Jorge Luis Borges. Zobacz więcej na temat: Jorge Luis Borges Argentyna literatura proza opowiadanie
Józef Hoene-Wroński. Matematyka, Rosja i odkrycie "przeznaczeń ludzkości" – Twierdził, że jest powołany do objawienia ludziom prawdy absolutnej i przeprowadzenia reformy powszechnej filozofii, matematyki, astronomii i techniki w oparciu o własny system filozoficzny – mówił w Polskim Radiu prof. Andrzej Notkowski o ideach Józefa Hoene-Wrońskiego. 9 sierpnia mija 171. rocznica śmierci tego oryginalnego myśliciela, matematyka, twórcy filozofii mesjanistycznej. Zobacz więcej na temat: Adam Mickiewicz oświecenie romantyzm religia Rosja Tadeusz Kościuszko wynalazcy matematyka
Edyta Stein. "Patronka ludzi poszukujących prawdy" Na drogę duchową Edyty Stein – filozofki i zakonnicy, zamordowanej w niemieckim nazistowskim obozie Auschwitz, która w 1987 roku została beatyfikowana, a w 1998 ogłoszona świętą Kościoła katolickiego – złożyły się i jej rodzinna żydowska tradycja, i młodzieńczy ateizm, i wieloletnie studia filozoficzne, a przede wszystkim: spotkanie z chrześcijaństwem. Zobacz więcej na temat: chrześcijaństwo Niemcy Wrocław II wojna światowa beatyfikacja HISTORIA
Jan Hartman i "Zmierzch filozofii" Gościem "Rachunku myśli" (3.08) był Jan Hartman. W audycji porozmawialiśmy o jego książce "Zmierzch filozofii", w której autor wieszczy śmierć tej nauki. Zobacz więcej na temat: Dwójka Jan Hartman Michał Nowak
"On nie był antypolski". Witold Gombrowicz, jego "kościół" i jego ucieczki – Według Gombrowicza nie ma czegoś takiego jak człowiek bez maski. Przyjmuje się ją nawet wobec samego siebie – mówił w archiwalnym radiowym nagraniu literaturoznawca prof. Jerzy Jarzębski. Skąd te "maski" u Gombrowicza? Co się pod nimi kryło? W 120. rocznicę urodzin pisarza posłuchajmy tych, którzy na różne sposoby próbowali opisać fenomen autora "Ferdydurke". Zobacz więcej na temat: Witold Gombrowicz literatura religia patriotyzm psychologia człowiek
Alexis de Tocqueville. Klasyk doktryny liberalizmu - Nikt jaśniej, niż de Tocqueville nie dostrzegał, że demokracja jako instytucja z istoty indywidualistyczna pozostaje z socjalizmem w nie dającym się rozstrzygnąć konflikcie. Demokracja rozszerza sferę indywidualnej wolności - mówił w roku 1848 socjalizm ją ogranicza – pisał Friedrich Hayek. Zobacz więcej na temat: Francja HISTORIA Stany Zjednoczone
"Powrócić do tajemniczego słowa". Zbigniew Herbert i jego radiowe dramaty – Nienazywanie czegoś bezpośrednio jest wymowne i działające na wyobraźnię. A przy tym bardzo greckie. Przecież w dramacie greckim wciąż coś istnieje tylko w słowie – opowiadał Zbigniew Herbert w 1974 roku przed radiowym mikrofonem o swoim rozumieniu słuchowiska. Ten znakomity poeta i eseista był bowiem również dramaturgiem, współpracującym z Polskim Radiem i współtworzącym Teatr Wyobraźni. Zobacz więcej na temat: Zbigniew Herbert literatura Teatr Polskiego Radia poezja PRL Sokrates
Czym różnimy się od zwierząt? Czesław Miłosz w obronie honoru kota Czy obserwacja kota, który "śpi słodko na biurku obok komputera", może prowadzić do jego obrony, a przy tym do refleksji na temat okrucieństwa przyrody, samotności człowieka w być może pustym kosmosie czy filozofii św. Augustyna? Może, jeśli kotu przygląda się Czesław Miłosz. Zobacz więcej na temat: Czesław Miłosz poezja literatura literatura polska zwierzęta przyroda religia
Prof. Barbara Skarga - wielka humanistka i fundatorka stypendium dla młodych badaczy W tym roku przypada 15. rocznica śmierci prof. Barbary Skargi. O przejmującym życiu tej wielkiej humanistki, jej dorobku filozoficznym, a także wieloletniej współpracy z Fundacją na rzecz Nauki Polskiej mówiliśmy w audycji z cyklu "Skarbiec nauki polskiej" (24.07). Zobacz więcej na temat: Fundacja na rzecz Nauki Polskiej Jacek Migasiński Maciej Żylicz Katarzyna Kobylecka Barbara Skarga stypendium Dwójka
Rozumienie - czy możemy wyjść poza współczesne przesądy? W audycji "Rachunek myśli" rozmawialiśmy o rozumieniu. Zastanowiliśmy się m.in. w jaki sposób możemy przybliżać się do tego, co jest dla nas obce. Naszym gościem był prof. Krzysztof Pomian. Zobacz więcej na temat: Dwójka Michał Nowak Piotr Domeracki
Milan Kundera i jego światy. "Był pisarzem uwikłanym w historię" – Kundera, jak chyba nikt inny, opowiedział o doświadczeniu pokoleniowym zaangażowania w komunizm i o wielkim rozczarowaniu oraz porażce lewicowego projektu, którego on był uczestnikiem, wyznawcą, a także w jakimś sensie ofiarą – mówił w Polskim Radiu tłumacz i eseista Aleksander Kaczorowski. Milan Kundera, wybitny czeski pisarz, autor głośnej powieści "Nieznośna lekkość bytu", zmarł 12 lipca 2023 roku w wieku 94 lat. Zobacz więcej na temat: Milan Kundera Czechy Francja literatura KSIĄŻKA komunizm
Z Podhala w świat. Ks. Józef Tischner o swoim życiu O rodzinnej Łopusznej, o studiach w Krakowie, o pracy duszpasterskiej i pisarskiej. Między innymi o tym opowiadał ks. Józef Tischner w barwnych radiowych gawędach nagranych w 1994 roku. 28 czerwca wspominamy 24. rocznicę śmierci tego filozofa, duszpasterza, kapelana Solidarności, profesora Papieskiej Akademii Teologicznej, laureata najważniejszej nagrody Polskiego Radia: Złotego Mikrofonu. Zobacz więcej na temat: Józef Tischner religia literatura góry HISTORIA
"Między grzesznym językiem a świętą mową". Ryszard Krynicki w poszukiwaniu słów - Najważniejsze jest, żeby wiersz spróbował nazwać to, co mnie porusza, co mnie oburza, co czyni mnie bezradnym – podkreślał w Polskim Radiu Ryszard Krynicki. Ten znakomity poeta i tłumacz kończy 28 czerwca 81 lat. Zobacz więcej na temat: Ryszard Krynicki literatura poezja PRL II wojna światowa cenzura wiersze
Kłamstwo - czasem próbuje coś chronić, częściej niszczy Różni się od prawdy jedynie tym, że nią nie jest. Czasem próbuje ochronić coś cennego, znacznie częściej jednak to niszczy. Zobacz więcej na temat: kłamstwo Michał Nowak Piotr Domeracki
Muzeum - zwierciadło współczesności? W audycji "Rachunek myśli" rozmawialiśmy o instytucji muzeum oraz o tym, co mówi nam ono o naszym świecie i w jaki sposób go współkształtuje. Naszym gościem był prof. Krzysztof Pomian. Zobacz więcej na temat: muzeum Krzysztof Pomian Michał Nowak Dwójka