filozofia w PolskieRadio.pl (4)

Adam Asnyk. Poeta, spiskowiec, obieżyświat

Od dziecka był radykalnym niepodległościowcem. Swoje marzenie o walce spełnił, gdy wybuchło powstanie styczniowe. Załamany klęską zrywu, sięgnął po pióro. Życie nie oszczędziło mu osobistych tragedii. Leczył smutek, podróżując do najodleglejszych zakątków świata, ale nie skończyło się to dla niego dobrze.

"Cel pisania polega na tym, że wierzy się w zbawienie ludzi". Czesław Miłosz u kresu życia

- Szukam nowego języka, którym można byłoby mówić o religii. Poezja nie jest zastępstwem religii, ale może prowadzić na pewną granicę trudnego myślenia o budowie wszechświata. Jest siłą napędową do myślenia religijnego - mówił Czesław Miłosz w archiwalnym wywiadzie, przeprowadzonym z okazji wydania tomu "Druga przestrzeń" (2002), w którym znalazł się "Traktat teologiczny".

Eskapizm nie taki straszny, jak go malują?

Zazwyczaj się go potępia, choć niektórzy dostrzegają w nim także pozytywne strony. Może chodzić w nim bowiem zarówno o odrzucenie rzeczywistości, jak i uzyskanie dystansu niezbędnego do refleksji oraz zwykły odpoczynek. O eskapizmie rozmawialiśmy z prof. Piotrem Domerackim z Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu.

Józef Maria Bocheński. "Walka między mądrością a głupotą odbywa się wewnątrz nas"

"Postępuj tak, abyś długo żył i dobrze ci się powodziło", głosi pierwsze przykazanie z "Podręcznika mądrości tego świata" ojca Józefa Marii Bocheńskiego. – Mądrość polega na tym, żeby żyć tak, aby życie w każdej chwili miało sens, a życie ma sens pod dwoma warunkami – pierwszy, jeśli człowiek do czegoś dąży, ma cel, a drugi – jeśli używasz chwili – mówił filozof w wywiadzie dla Polskiego Radia. Zobacz więcej na temat: Józef Maria Bocheński Uniwersytet Jagielloński II wojna światowa Monte Cassino

Józef Hoene-Wroński. Matematyka, Rosja i odkrycie "przeznaczeń ludzkości"

– Twierdził, że jest powołany do objawienia ludziom prawdy absolutnej i przeprowadzenia reformy powszechnej filozofii, matematyki, astronomii i techniki w oparciu o własny system filozoficzny – mówił w Polskim Radiu prof. Andrzej Notkowski o ideach Józefa Hoene-Wrońskiego. 9 sierpnia mija 171. rocznica śmierci tego oryginalnego myśliciela, matematyka, twórcy filozofii mesjanistycznej.

Edyta Stein. "Patronka ludzi poszukujących prawdy"

Na drogę duchową Edyty Stein – filozofki i zakonnicy, zamordowanej w niemieckim nazistowskim obozie Auschwitz, która w 1987 roku została beatyfikowana, a w 1998 ogłoszona świętą Kościoła katolickiego – złożyły się i jej rodzinna żydowska tradycja, i młodzieńczy ateizm, i wieloletnie studia filozoficzne, a przede wszystkim: spotkanie z chrześcijaństwem.

"On nie był antypolski". Witold Gombrowicz, jego "kościół" i jego ucieczki

– Według Gombrowicza nie ma czegoś takiego jak człowiek bez maski. Przyjmuje się ją nawet wobec samego siebie – mówił w archiwalnym radiowym nagraniu literaturoznawca prof. Jerzy Jarzębski. Skąd te "maski" u Gombrowicza? Co się pod nimi kryło? W 120. rocznicę urodzin pisarza posłuchajmy tych, którzy na różne sposoby próbowali opisać fenomen autora "Ferdydurke".

Alexis de Tocqueville. Klasyk doktryny liberalizmu

- Nikt jaśniej, niż de Tocqueville nie dostrzegał, że demokracja jako instytucja z istoty indywidualistyczna pozostaje z socjalizmem w nie dającym się rozstrzygnąć konflikcie. Demokracja rozszerza sferę indywidualnej wolności - mówił w roku 1848 socjalizm ją ogranicza – pisał Friedrich Hayek.

"Powrócić do tajemniczego słowa". Zbigniew Herbert i jego radiowe dramaty

– Nienazywanie czegoś bezpośrednio jest wymowne i działające na wyobraźnię. A przy tym bardzo greckie. Przecież w dramacie greckim wciąż coś istnieje tylko w słowie – opowiadał Zbigniew Herbert w 1974 roku przed radiowym mikrofonem o swoim rozumieniu słuchowiska. Ten znakomity poeta i eseista był bowiem również dramaturgiem, współpracującym z Polskim Radiem i współtworzącym Teatr Wyobraźni.

Czym różnimy się od zwierząt? Czesław Miłosz w obronie honoru kota

Czy obserwacja kota, który "śpi słodko na biurku obok komputera", może prowadzić do jego obrony, a przy tym do refleksji na temat okrucieństwa przyrody, samotności człowieka w być może pustym kosmosie czy filozofii św. Augustyna? Może, jeśli kotu przygląda się Czesław Miłosz.

filozofia

Wilhelm von Humboldt. Myśliciel z zamku nad jeziorem

Adam Asnyk. Poeta, spiskowiec, obieżyświat

"Cel pisania polega na tym, że wierzy się w zbawienie ludzi". Czesław Miłosz u kresu życia

Juliusz Słowacki. Wieszcz, którego nie chcieliśmy

Eskapizm nie taki straszny, jak go malują?

Józef Maria Bocheński. "Walka między mądrością a głupotą odbywa się wewnątrz nas"

Fryderyk Nietzsche – źle wykorzystany geniusz

Cywilizacja, czyli pojęciowy chaos

Między herezją a wiarą. Simone Weil – "Sokrates naszych czasów"

Jorge Luis Borges. "Raj będzie rodzajem biblioteki"