"Podróże Guliwera" dla dorosłych. "Po tej książce człowiek nie będzie spokojny" – Kolejne pokolenia odnajdują tu swoje własne niepokoje i problemy – mówił prof. Józef Rurawski w Polskim Radiu o "Podróżach Guliwera" Jonathana Swifta. Ta jedna z najsłynniejszych powieści literatury angielskiej czytana w całości, bez tradycyjnych "skrótów dla młodzieży", okazuje się książką uniwersalną i bardzo gorzką. Zobacz więcej na temat: literatura oświecenie podróże Anglia fantastyka satyra alegoria HISTORIA
Didier Eribon: w przypadku starości zawsze jest jakieś "zbyt" - Bez wątpienia nikt nie ma ochoty myśleć o starości, jak się jest młodym. Później, gdy się jest dojrzałym człowiekiem, jest podobnie. A w zaawansowanym wieku najczęściej jest już na to za późno. Zawsze więc jest jakieś "zbyt": zbyt wcześnie albo zbyt późno, żeby podjąć ten temat - mówił w Dwójce Didier Eribon, francuski filozof, socjolog i autor książek. Zobacz więcej na temat: Didier Eribon Aldona Łaniewska-Wołłk KULTURA Dwójka KSIĄŻKA literatura
Fryderyk Nietzsche i "śmierć Boga". To nie była dobra wiadomość Co oznacza to słynne i niepokojące hasło wzięte z pism urodzonego 180 lat temu Fryderyka Nietzschego: "Bóg umarł"? Czy to stwierdzenie niemieckiego filozofa wypływało z chęci ślepej destrukcji religii i systemu wartości – i czy w świecie po "śmierci Boga" znaleźć można jeszcze jakąś nadzieję? Zobacz więcej na temat: Fryderyk Nietzsche chrześcijaństwo ateizm śmierć Bóg II wojna światowa
Jak rozpoznać heretyka? Kościół, rebelianci i kilka trudnych pytań Co łączy herezje znane z dziejów Europy? Odpowiedź – mówił prof. Leszek Kołakowski w radiowym cyklu opowieści o historii ruchów heretyckich – kryje się już w samej greckiej nazwie: "hairesis", czyli "wybór". Chodzi o niepoprawne z punktu widzenia Kościoła, bo samodzielne, decyzje w sprawach wiary. Zobacz więcej na temat: średniowiecze Leszek Kołakowski chrześcijaństwo teologia Kościół katolicki
Czy starość oznacza mądrość? Gościem "Rachunku myśli" był prof. Piotr Domeracki z Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu, a tematem - starość. Tradycyjnie kojarzona jest z doświadczeniem i mądrością, ale też mniejszą sprawnością fizyczną, a z czasem również intelektualną oraz kłopotami zdrowotnymi. Zobacz więcej na temat: Piotr Domeracki starość Michał Nowak Dwójka
Ireneusz Kania i (prawie) wszystkie języki świata - Zawsze miałem niezwykłą ciekawość świata jako mozaiki odmiennych kultur, sposobów bycia, duchowości. Bardzo to mnie pociągało i chciałem jakoś się do tego zbliżyć. Dlatego uczyłem się wielu języków – opowiadał w archiwalnej radiowej audycji Ireneusz Kania. Ten znakomity tłumacz zmarł dokładnie rok temu, 9 października 2023, w wieku 83 lat. Zobacz więcej na temat: Ireneusz Kania tłumacz literatura język angielski języki obce Daleki Wschód religia
Tadeusza Kotarbińskiego zmagania z etyką – Żyć rozumnie. Odtrącić złudne opowieści. Trzeźwo sądzić. Z ponętnych urojeń wyzdrowieć. I temu tylko ufać, co zawrze w swej treści (...), rozwagi podpowiedź – pisał prof. Tadeusz Kotarbiński. Dziś mija 43 lata od śmierci tego wybitnego filozofa, etyka i logika, twórcy prakseologii, czyli teorii sprawnego działania. Zobacz więcej na temat: Lwów Warszawa etyka Tadeusz Kotarbiński historia Polski
Chrześcijanie, muzułmanie i Żydzi ocalają skarby starożytności. Szkoła Tłumaczy w Toledo W pierwszej połowie XII wieku arcybiskup Rajmund I założył w Toledo ośrodek przekładowy, w którym chrześcijanie, muzułmanie i Żydzi tłumaczyli z języka arabskiego m.in. antyczne dzieła. W Międzynarodowym Dniu Tłumacza warto przypomnieć to jedno z miejsc, dzięki któremu Europa uzyskała dostęp do skarbnicy dawnej wiedzy. Zobacz więcej na temat: średniowiecze starożytność literatura Hiszpania tłumaczenie islam chrześcijaństwo Żydzi
Doświadczenie mistyczne, czyli wyjście poza własne "ja" Zazwyczaj łączy się je z religią, choć może nie mieć związku z żadnym wyznaniem. W audycji "Rachunek myśli" (28.09) rozmawialiśmy o doświadczenia mistycznych. Zobacz więcej na temat: Michał Nowak Dwójka
Człowiek w obliczu fatum. Filozofowie interpretują przypadkowość zdarzeń natury Wśród wielu emocji i postaw związanych z powodzią pojawia się bezradność wobec niespodziewanego, niezasłużonego nieszczęścia. Konieczność godzenia się z nieuchronnością losu budzi uzasadniony sprzeciw. Zobacz więcej na temat: Katarzyna Jankowska NAUKA Sokrates Platon Ajschylos Marek Aureliusz starożytność
Prof. Barbara Skarga. Przeciw bezmyślnemu życiu – Czym jest zło, prawda, dobro? Pytając, krążymy wokół tych pojęć, zbliżamy się do tego, co mogłoby być zarysem odpowiedzi – mówiła w jednym z archiwalnych radiowych nagrań prof. Barbara Skarga, znakomita filozof, w czasie II wojny łączniczka AK, zesłana przez NKWD na ponad 10 lat do obozów pracy. Zobacz więcej na temat: wspomnienie II wojna światowa
Wolność i odpowiedzialność w filozofii Sartre'a, twórcy egzystencjalizmu Znany francuski filozof, pisarz i dziennikarz, Jean Paul Sartre, głosił, że człowiek jest skazany na bycie wolnym. W II połowie XX wieku Sartre współtworzył kierunek zwany egzystencjalizmem, który stał się w Europie popularny. Zobacz więcej na temat: Katarzyna Jankowska Jean Paul Sartre NAUKA komunizm nagroda Nobla
Wilhelm von Humboldt. Myśliciel z zamku nad jeziorem Największe europejskie uniwersytety do dziś uczą zgodnie z duchem Humboldta. Oznacza to, że na uczelni mamy do czynienia z nauką, rozumianą jako zbiór nierozwiązanych problemów. Studenci i profesorowie wspólnie starają się je rozwiązać w formie dialogu. Zobacz więcej na temat: Berlin Niemcy przyroda geografia Prusy
Adam Asnyk. Poeta, spiskowiec, obieżyświat Od dziecka był radykalnym niepodległościowcem. Swoje marzenie o walce spełnił, gdy wybuchło powstanie styczniowe. Załamany klęską zrywu, sięgnął po pióro. Życie nie oszczędziło mu osobistych tragedii. Leczył smutek, podróżując do najodleglejszych zakątków świata, ale nie skończyło się to dla niego dobrze. Zobacz więcej na temat: Adam Asnyk Powstanie Styczniowe poezja podróże literatura książki romantyzm Syberia wiersze choroba pisarz niepodległość HISTORIA 160. rocznica powstania styczniowego
"Cel pisania polega na tym, że wierzy się w zbawienie ludzi". Czesław Miłosz u kresu życia - Szukam nowego języka, którym można byłoby mówić o religii. Poezja nie jest zastępstwem religii, ale może prowadzić na pewną granicę trudnego myślenia o budowie wszechświata. Jest siłą napędową do myślenia religijnego - mówił Czesław Miłosz w archiwalnym wywiadzie, przeprowadzonym z okazji wydania tomu "Druga przestrzeń" (2002), w którym znalazł się "Traktat teologiczny". Zobacz więcej na temat: Czesław Miłosz Małgorzata Szymankiewicz poezja teologia religia Adam Mickiewicz KULTURA Dwójka
Juliusz Słowacki. Wieszcz, którego nie chcieliśmy Pod wieloma względami miał pecha. Zanim przedwcześnie zmarł, musiał żyć w czasach, gdy gwiazdą był Adam Mickiewicz. Publiczność żądała tylko jednego geniusza. Ale w "Beniowskim" zapowiadał: "moje będzie za grobem zwycięstwo". I chyba miał rację. Zobacz więcej na temat: Juliusz Słowacki literatura poezja romantyzm książki Adam Mickiewicz Zygmunt Krasiński Cyprian Kamil Norwid Józef Piłsudski Wawel Kraków Paryż pisarz pisarze i poeci Salomea Słowacka krzemieniec historia Polski emigracja Narodowe Czytanie Andrzej Towiański HISTORIA
Eskapizm nie taki straszny, jak go malują? Zazwyczaj się go potępia, choć niektórzy dostrzegają w nim także pozytywne strony. Może chodzić w nim bowiem zarówno o odrzucenie rzeczywistości, jak i uzyskanie dystansu niezbędnego do refleksji oraz zwykły odpoczynek. O eskapizmie rozmawialiśmy z prof. Piotrem Domerackim z Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu. Zobacz więcej na temat: Piotr Domeracki Michał Nowak Dwójka
Józef Maria Bocheński. "Walka między mądrością a głupotą odbywa się wewnątrz nas" "Postępuj tak, abyś długo żył i dobrze ci się powodziło", głosi pierwsze przykazanie z "Podręcznika mądrości tego świata" ojca Józefa Marii Bocheńskiego. – Mądrość polega na tym, żeby żyć tak, aby życie w każdej chwili miało sens, a życie ma sens pod dwoma warunkami – pierwszy, jeśli człowiek do czegoś dąży, ma cel, a drugi – jeśli używasz chwili – mówił filozof w wywiadzie dla Polskiego Radia. Zobacz więcej na temat: Józef Maria Bocheński Uniwersytet Jagielloński II wojna światowa Monte Cassino